راهنمای حسابداری ارز دیجیتال برای کسب‌وکارها طبق استانداردهای حسابداری ایران

در ابن راهنما، ما بر اساس استانداردهای حسابداری ایران در مورد ماهیت رمزارزها و نحوه حسابداری آن‌ها صحبت خواهیم کرد. با توجه به اینکه بسیاری از اصناف و شرکت‌ها اخیراً با موضوع سرمایه‌گذاری یا دریافت وجه نقد از طریق رمزارز مثل تتر یا بیت‌کوین درگیر شده‌اند، این راهنما نحوه حسابداری رمزارزها را توضیح می دهد.

• ماهیت رمز ارزها: رمزارز دقیقاً چه نوع دارایی هایی هستند؟ دارایی نامشهود، موجودی کالا یا سرمایه‌گذاری

• صدور سند حسابداری و شناسایی رمزارزها: در چه شرایطی باید رمزارزها را به عنوان «موجودی کالا» و یا دارایی نامشهود شناسایی نمود؟

• سایر موارد: نکاتی درباره امنیت کیف پول‌ها یا ولت و کلیدهای خصوصی ارائه شده و در صورت عدم اطلاع از این نکات سرمایه‌تان بر باد می‌رود.

با گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال یا Cryptocurrency در بازار ایران، بسیاری از اصناف و شرکت‌ها بخشی از سرمایه خود را به رمزارز تبدیل کرده‌اند یا بابت فروش کالا یا خدمات، بیت کوین یا تتر دریافت می‌کنند. اما وقتی نوبت به نحوه حسابداری و ثبت در نرم‌افزار حسابداری می‌رسد، حسابداران دچار چالش می‌شوند.

این راهنما بر اساس فایل آموزشی انجمن حسابداران خبره ایران تهیه شده و به شما نحوه حسابداری رمزارزها را آموزش می دهد.

سوال اول: آیا رمزارزها را می توان به عنوان وجه نقد تلقی کرد؟

خیر! این مهم‌ترین موردی است که نباید اشتباه کنید

طبق استانداردهای حسابداری ایران (استاندارد حسابداری شماره ۲)، رمزارزها (مثل بیت‌کوین و تتر و …) ویژگی‌های «وجه نقد» را ندارند زیرا:

• رمز ارزها توسط بانک مرکزی منتشر نمی‌شوند.

• رمزارزها پشتوانه قانونی و نقدشوندگی فوری و تضمین شده مثل ریال در بانک را ندارند.

• رمزارزها ریسک تغییر ارزش آن‌ها بالایی دارند.

نتیجه: رمزارزها را نباید در سرفصل «نقد و بانک» شناسایی و ثبت کنیم.

سوال دوم: رمزارزها را تحت چه عنوانی در حسابها شناسایی و ثبت کنیم؟

بسته به اینکه هدف واحد تجاری از خرید رمزارز چیست، یکی از ۳ حالت زیر پیش می‌آید:

حالت الف) رمزارز را برای «سرمایه‌گذاری» خریداری و یا نگهداری می کنید (نگهداری بلندمدت)
اگر رمزارز را خریده‌اید تا قیمت آن بالا برود و سود کنید و شغل اصلی شما خرید و فروش رمزارز به منظور سود نیست:

• از استاندارد حسابداری «سرمایه‌گذاری‌ها» (استاندارد حسابداری ۱۵) یا استاندارد حسابداری «دارایی نامشهود» (استاندارد حسابداری شماره ۱۷) تبعیت کنید

• نحوه شناسایی و ثبت رمزارزها: رمزارزها را باید آن را به «بهای تمام شده» (وجوه لازم و ضروری که بابت خرید رمز ارز پرداخت کرده اید) ثبت کنید. یعنی:

• حساب سرمایه گذاری بلند مدت بدهکار و حساب موجودی بانک یا حسابهای پرداختنی یا حسابهای دریافتنی تجاری/ … بستانکار 

اگر قیمت رمزارز شما کاهش شدید و دائمی داشت، باید «کاهش ارزش» را در دفاتر شناسایی و ثبت کنید یعنی:

• حساب هزینه کاهش ارزش سرمایه گذاری یا / ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری بدهکار و حساب سرمایه گذاری بلند مدت بستانکار 

حالت ب) رمزارز را برای «فروش مجدد» تحصیل کرده اید مثلا شغل شما خرید و فروش رمز ارز به منظور کسب سود و یا صرافی ارز دیجیتال هستید

اگر فعالیت اصلی و یا کسب‌وکارتان خرید و فروش ارز دیجیتال است:

• از استاندارد حسابداری «موجودی مواد و کالا» (استاندارد حسابداری شماره ۸) تبعیت کنید.

• نحوه شناسایی و ثبت رمزارزها: رمزارزها چون یک دارایی برای فروش در روال عادی عملیات کسب و کار شماست، رمز ارزها حکم کالای انبار را برای شما دارد، آن را باید به بهای تمام شده (وحوه لازم و ضروری که بابت خرید رمزارز پرداخت کرده اید) شناسایی و ثبت کنید، یعنی:

حساب موجودی مواد و کالا بدهکار و حساب موجودی بانک یا حسابهای پرداختنی یا حسابهای دریافتنی تجاری / … بستانکار 

حالت ج) رمزارز برای استفاده عمومی تحصیل می شود یعنی هدف از تحصیل و نگهداری رمزارز هیچ یک از موارد الف و ب نباشد

• از استاندارد حسابداری «دارایی نامشهود» (استاندارد حسابداری شماره 17) تبعیت کنید.

• نحوه شناسایی و ثبت رمزارزها: رمزارزها چون یک دارایی بوده که فاقد ماهیت عینی و فیزیکی می باشد به عنوان دارایی نامشهود شناسایی و ثبت می شود و آن را باید به بهای تمام شده (وحوه لازم و ضروری که بابت خرید رمزارز پرداخت کرده اید) شناسایی و ثبت کنید، یعنی:

حساب دارایی نامشهود بدهکار و حساب موجودی بانک یا حسابهای پرداختنی یا حسابهای دریافتنی تجاری / … بستانکار 

نکات امنیتی حیاتی در خصوص نگهداری رمزارزها برای صاحبان کسب‌وکار

حسابداری رمزارز فقط به شناسایی و ثبت سند حسابداری ختم نمیشود بلکه نحوه نگهداری رمزارزها نیز مهم است.

کیف پول یا ولت (Wallet) چیست؟ مثل حساب بانکی شماست و کیف پول یا ولت (Wallet) دو نوع کلید دارد:

• کلید عمومی کیف پول (شماره حساب): کلید عمومی کیف پول یا ولت در واقع همان شماره حساب شماست که می‌توانید آن را در اختیار همه قرار بدید تا برایتان پول واریز کنند.

• کلید خصوصی کیف پول (رمز عبور):  کلید خصوصی کیف پول یا ولت در واقع همان رمز عبور شماست که هرگز نباید آن را در اختیار کسی قرار بدید و هر کسی که  کلید خصوصی شما را داشته باشد، مالک رمزارزها است.

• خطر هک یا سوء استفاده از کیف پول یا ولت: اگر از کیف پول‌های آنلاین (Hot Wallet) استفاده می‌کنید، خطر هک یا سوء استفاده همواره وجود دارد. برای نگهداری مبالغ بالا حتماً از کیف پول‌های سخت‌افزاری (Cold Wallet) استفاده کنید که به اینترنت وصل نیستند.

💡 چگونه  اسناد پیچیده را در کسب و کار مدیریت کنیم؟

ورود رمزارزها به سیستم مالی شرکت، چالش‌های جدیدی در محاسبه سود و زیان (به خاطر نوسان قیمت دلار و خود ارز) و همچنین گزارش‌دهی مالیاتی ایجاد می‌کند.

* ثبت دقیق رمز ارزها در نرم‌افزار:
شما نیاز دارید دارایی‌های دیجیتال خود را جدا از موجودی نقد و بانک، و با نرخ تبدیل روزانه مدیریت کنید. نرم افزار ایزی حساب با امکان تعریف سرفصل‌های تفصیلی شناور، به شما اجازه می‌دهد دارایی‌های دیجیتال (مانند تتر یا بیت‌کوین) را به عنوان «دارایی نامشهود» یا «سرمایه‌گذاری» تعریف کرده و نوسانات نرخ ارز را به درستی در حساب‌ها اعمال کنید.

* مشاوره مالیاتی:
آیا سودی که از افزایش قیمت تتر می‌برید مشمول مالیات است؟ نحوه تبدیل آن به ریال در اظهارنامه مالیاتی چگونه باید باشد؟ با توجه به نبود قوانین شفاف و منسجم در این حوزه، تفسیر سلیقه‌ای ممیزین مالیاتی می‌تواند خطرناک باشد. پیشنهاد می‌کنیم قبل از شناسایی و ثبت این تراکنش‌ها در دفاتر قانونی، حتماً از مشاوره مالیاتی ایزی حساب استفاده کنید تا راهکارهای قانونی و کم‌ریسک را دریافت نمایید.

* آموزش تخصصی:
دنیای بلاکچین و حسابداری آن پیچیده است. اگر حسابدار یا مدیر مالی هستید، استفاده از دوره‌های آموزش حسابداری و مالیات ایزی حساب می‌تواند شما را با نحوه صحیح بستن حساب‌ها در پایان سال مالی (شامل دارایی‌های ارزی و دیجیتال) آشنا کند.