راهنمای ماده 47 قانون تامین اجتماعی به زبان ساده

این راهنما به ربان خیلی ساده به شما می‌گوید که «بازرسی یا حسابرسی بیمه تامین اجتماعی» چیست و چرا اداره بیمه تامین اجتماعی می‌خواهد اسناد حسابداری شما را بررسی کند. هدف اصلی این است که مطمئن شوند شما حق بیمه کارگرهایتان را کامل و درست پرداخت کرده‌اید.

​🤔 چرا سازمان تامین اجتماعی اسناد حسابداری ما را بازرسی می‌کند؟

​طبق قانون (ماده ۴۷ قانون تامین اجتماعی)، سازمان تامین اجتماعی اجازه دارد حسابها و اسناد حسابداری شما را چک کند.
​هدفشان این است که ببینند آیا شما بابت«همه» پول‌هایی که به کارگرتان یا کارمندتان و یا هر شخص دیگه که کار یا خدماتی براتون انجام داده حق بیمه تامین احتماعی را طبق قانون حساب و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کرده‌اید یا نه.

​👥 چه کسانی حسابرسی بیمه تامین اجتماعی می‌شوند؟ (آیا سراغ اصناف هم می‌آیند؟)

سازمان تامین اجتماعی معمولاً سراغ شرکت‌ها (حقوقی‌ها) می‌روند.
​اما اگر بازرسی عادی از مغازه یا کارگاه شما (که همیشه می‌آیند) کافی نباشد، یا کارگاهتان بزرگ باشد، کارگرها پراکنده باشند یا چند شیفته کار کنند، ممکن است برای اصناف (حقیقی‌ها) هم درخواست بازرسی بدهند.
​عموما کسب‌وکارهایی که دفتر حسابداری رسمی (پلمب شده) ندارند، همان بازرسی عادی کارگاهی برایشان انجام می‌شود.

​⚙️ حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چطور انجام می‌شود؟

• شعبه بیمه تامین اجتماعی، معمولا طی یک تماس تلفنی با شما درخواست بازرسی می‌دهد.

• به شما نامه می‌زنند و یک فرم به اسم «اظهارنامه بیمه‌ای» می‌دهند. شما باید اطلاعات حقوق، هزینه‌ها و قراردادها را در آن بنویسید و با مدارک دیگر (مثل اظهارنامه مالیاتی) تحویل بدهید.

• حسابرس ها یا بازرس‌ها (از طرف موسسه حسابرسی بیمه) مدارک شما را چک می‌کنند. دفترها، لیست حقوق، فیش‌های واریزی، قراردادها و… را هم بررسی میکنند.

• حسابرس یا بازرس یک گزارش می‌نویسد که کدام خرج‌های شما مشمول بیمه بوده و کدام نبوده.

• شعبه بیمه تامین احتماعی بر اساس گزارش حسابرس، حساب می‌کند که چقدر حق بیمه کم پرداخت کرده اید و به شما اعلام بدهی می‌کند.

​💰 به چه پرداخت هایی معمولا حق بیمه می‌خورد؟ (مهم‌ترین‌ها)

​خیلی ساده: تقریباً هر پولی که در مقابل کار به کارمند یا کارگر می‌دهید، بیمه به آن می‌خورد، مگر چند مورد خاص.
مهمترین مواردی که بابت آن باید حق بیمه پزداخت کنید:

• ​حقوق اصلی، دستمزد، کارمزد.

• ​اضافه کاری، شب کاری.

• ​پرداخت هایی مثل حق سرپرستی، سختی کار.

• ​پرداخت هایی که بابت حق مشاوره انجام دادید

• ​بن کارگری یا مزایای رفاهی که پرداخت کرده اید

• به طور کلی، بابت پرداخت به هر شخص یا فردی که کار یا خدماتی برای شما انجام داده، باید حق بیمه پرداحت کنید

• ​مزایای غیرنقدی که به کارمندان یا کارگران می‌دهید (مثل بن خرید، غذا، لباس، ماشین).

• در خصوص ​حق ماموریت، قبلاً توسط حسابرسان تامین اجتماعی سخت‌گیری انجام میشد، اما الان (طبق دستورالعمل جدید) اگر مدارک داشته باشید (مثل حکم ماموریت، بلیط رفت و آمد)، حق بیمه نمی‌خواهد.

• در خصوص ​پاداش، اگر پرداخت پاداش مستمر و یا همیشگی باشد (یعنی طی سال چند بار تکرار شود)، بیمه می‌خواهد. اما اگر موردی باشد (مثلاً برای انجام یک کار موثر و غیرتکراری)، حق بیمه نمی‌خواهد.

​❌ به چه پرداختهایی معمولاً حق بیمه نمی‌خورد؟ (معاف‌ها)

• ​بازخرید مرخصی (پرداختی که بابت مرخصی استفاده نشده به کارمندان و کارگران می‌دهید).

• ​هزینه سفر و حق ماموریت (به شرط داشتن مدرک).

• ​حق اولاد (کمک هزینه عائله‌مندی).

• ​عیدی.

• ​حق سنوات (مزایای پایان کار).

• ​حق شیر، حق تضمین (کسر صندوق).

• ​هدیه‌های مناسبتی (مثل تولد، ازدواج، عید).

• ​حق جلسه هیئت مدیره (برای اعضای غیرموظف).

  ​💡 همانطور که میبینید، تشخیص اینکه کدام پرداخت ها مشمول بیمه است و کدام نیست، خیلی حساس است و قوانینش زود به زود تغییر می‌کند. اگر مطمئن نیستید، حتماً از مشاوره آنلاین ایزی حساب بپرسید تا بعداً جریمه نشوید.

​📄 تکلیف قراردادها و فاکتورها چیست؟ (خیلی خیلی مهم)

​قراردادهای پیمانکاری (ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی): اگر کار را به یک پیمانکار سپرده‌اید (مثلاً نظافت، ساخت‌وساز)، آن پیمانکار باید لیست بیمه کارگرهایش را بدهد و «مفاصاحساب» بیاورد. اگر حسابرس ها یا بازرس‌ها در دفتر شما ببینند که به پیمانکاری پرداخت انجام داده‌اید ولی مفاصاحساب نگرفته‌اید، ممکن است حق بیمه کارگرهای او را از شما بگیرند!

​فاکتورها:
​اگر فاکتور خرید جنس (کالا) باشد، مشکلی نیست و بابت آن حق بیمه ای نباید پرداخت کنید.
​اما اگر فاکتور بابت «خدمات» باشد (مثلاً فاکتور تعمیرات، حمل و نقل) و از یک واحد صنفی (مغازه‌دار) گرفته باشید، حسابرس یا بازرس آن را چک می‌کند تا مطمئن شود آن واحد صنفی خودش بیمه کارگرهایش را رد کرده است (وگرنه ممکن است سراغ شما بیایند).

​⚠️ اگر اسناد و مدارک مالی نداشته باشیم یا به هر دلیلی به حسابرس یا بازرس تامین اجتماعی ارائه ندهیم چه می‌شود؟

​اگر اسناد و مدارک مالی یا دفتر قانونی (پلمب شده) نداشته باشید، یا ناقص باشد، یا اصلاً آنها را به هر دلیلی به حسابرس تامین اجتمناعی تحویل ندهید، سازمان تامین اجتماعی خودش به صورت «تخمینی» (برآوردی) حق بیمه ها را حساب می‌کند.
سازمان تامین اجتماعی  بر اساس بزرگی کارگاه، تعداد کارگرها و شغل‌های مشابه، یک حق بیمه برای شما می‌برند که معمولاً خیلی سنگین‌تر از مبلغ واقعی است.

​✨ نکات مهم و جدید (حتماً بخوانید)

​ثبت دقیق قراردادها: ثبت دقیق قراردادها و فاکتورها در دفاتر و نرم‌افزار حسابداری خیلی مهم است. داشتن یک سیستم منظم مثل نرم افزار ایزی حساب که بتواند گزارش‌های دقیقی از حقوق و دستمزد و قراردادها به شما بدهد، در زمان بازرسی فوق‌العاده به شما کمک می‌کند.

​✅ توصیه آخر ما به شما:

• دفترها و اسناد حقوق و دستمزد را تمیز و منظم نگه دارید.

• ​لیست بیمه را بر اساس حقوق «واقعی» که به کارگر می‌دهید رد کنید.

• ​اگر سوالی دارید یا نامه بازرسی گرفتید، قبل از هر کاری حتماً با یک مشاور خبره صحبت کنید.